Dyslexie. Ongeveer 5 op de 100 mensen heeft het. Het wordt ook wel woordblindheid genoemd en heeft tot gevolg dat je minder vlot en accuraat kunt lezen en spellen. Hoe verminder je die problemen en kun je toch vlot door een tekst komen? In dit artikel leren wij van Snellezen je een paar handige trucs.

Wat komt aan bod?

Wat is woordblindheid?

Woordblindheid is hetzelfde als dyslexie. Het woord ‘dyslexie’ komt van ‘dys’ (‘verstoord functioneren’) en ‘lexis’ (‘woord’). Er is dus sprake van een verstoring in de hersenen bij lezen en spellen op woordniveau. Je kunt daardoor minder snel lezen, hebt vaak meer moeite met spelling en leest minder accuraat.

Als je dyslectisch bent, ordenen je hersenen woordinformatie anders. Bij dyslectische mensen is de koppeling tussen klanken en letters verstoord. Mensen lezen teksten door in hun hoofd hardop het woord dat ze zien te koppelen aan hoe je het zou uitspreken. Bij dyslexie gaat dit minder soepel. 

Mensen zonder dyslexie slaan een woord al na één of twee keer lezen op in hun hoofd. Ze onthouden dan hoe je het schrijft en hoe het klinkt. Door die koppeling van de klank aan de letters kunnen ze het woord daarna vlot lezen en spellen. Bij mensen met dyslexie verloopt dat proces trager. 

Dyslectici moeten elke keer het woord opnieuw ophalen uit hun geheugen. Daardoor moeten ze een woord veel vaker lezen en/of horen om het accuraat en snel te kunnen lezen.

Bij dyslexie wordt ook wel gesproken van dansende letters. Je draait letters om of schrijft woorden verkeerd (zo worden ‘ij’ en ‘ei’ of ‘ou’ en ‘au’ vaak door elkaar gehaald). Mensen zonder dyslexie kunnen vaak in één keer een woordbeeld zien. Zij herkennen bijvoorbeeld aan de eerste drie letters van het woord welk woord er staat, waardoor ze automatisch snel lezen. Als je dyslexie hebt, kijk je vaak vooral per letter. Je herkent het woord pas als je alle letters hebt gelezen.

Woordblindheid

Symptomen woordblindheid

Woordblindheid uit zich meestal in leesproblemen en problemen met spelling. Overigens zijn er grote verschillen tussen dyslectici. Er zijn mensen die flinke problemen hebben met lezen en daardoor bijvoorbeeld meer moeite hebben met kantoorwerk. Maar er zijn ook mensen die prima kunnen meekomen met anderen, maar die alleen af en toe kleine foutjes maken.

Over het algemeen zijn de kenmerken van woordblindheid als volgt:

  • Je maakt meer fouten tijdens het lezen en leest langzamer.
  • Je hebt moeite met letters op papier omzetten in klanken (en dus met lezen en geschreven informatie onthouden). 
  • Sommige mensen met dyslexie lezen spellend (dus per letter), al is het maar in gedachten.
  • Feiten leren vanaf papier kost je meer moeite.
  • Vaak schrijf je wat slordiger, maak je meer fouten en heb je een minder net handschrift.
  • Je hebt extra moeite met woorden spellen waarbij je uit de klank moeilijk kunt opmaken hoe je het schrijft (denk aan ‘lijden’ of ‘leiden’, ‘komputer’ of ‘computer’, ‘wordt’ of ‘word’ en ‘giraf’ of ‘girav’). 
  • Je moet meer bewust nadenken over hoe je iets schrijft. Dit gaat minder geautomatiseerd dan bij anderen.
  • Je kunt je minder goed concentreren op schrijftaken of tijdens het lezen. 
  • Je hebt soms meer moeite met orde houden, bijvoorbeeld met timemanagement, met orde aanbrengen in je dag of met je gedachten ordenen. 
  • Je hebt wellicht last van faalangst door de dyslexie.

Soms gaat dyslexie samen met ADD. Dat is een concentratiestoornis waarbij je meer moeite hebt om je te focussen op taken. De ADD kan ook voortkomen uit dyslexie. Als je moeite hebt met lezen en schrijven, zal je je ook eerder laten afleiden. 

Overigens zie je regelmatig dat mensen zowel leesblind als cijferblind zijn. Dat laatste noemen we ‘dyscalculie’. Dyslexie kan dus ook gepaard gaan met moeite met getallen onthouden of hoofdrekenen. Er is overigens veel overlap tussen die twee. Bij dyslexie heb je moeite met de koppeling van klanken aan letters. Bij dyscalculie heb je moeite met een hoeveelheid koppelen aan een cijfer (wat, net als een letter, een teken is).

Geen stoornis, maar een neurotype

Er bestaan veel onterechte vooroordelen over mensen met dyslexie. Dat je dyslectisch bent, zegt bijvoorbeeld niets over je intelligentie. De grote wetenschapper Einstein was bijvoorbeeld ook dyslectisch, maar heeft wel mooi heel veel betekend voor de wetenschap. 

Overigens staat dyslexie bekend als een stoornis, maar kun je het ook zien als een andere manier van informatie verwerken. Er zitten ook sterke kanten aan dyslexie. Logopediste Maria Krabbe ontdekte in de jaren ‘60 dat juist leerlingen die minder goed waren in taal, heel sterk waren in informatie op een visuele manier verwerken. Het zijn goede beelddenkers. 

Ook onderzoekers Sjan Verhoeven en Gertrudie Boersen komen (in het boek ‘Dyslexie: Stoornis of Intelligentie’) tot de conclusie dat dyslexie simpelweg een andere vorm van informatie verwerken is:

Mensen met dyslexie zijn conceptuele denkers. Ze denken vooral in associaties, verbanden en beelden. Daardoor verloopt hun taalverwerking anders. Maar deze andere manier van denken biedt ook veel voordelen. 

Ook blijkt uit onderzoek van het internationale bedrijf Ernst & Young dat dyslectici van nature sterker zijn in bepaalde cognitieve vaardigheden die waardevol zijn voor organisaties om te kunnen vernieuwen. 

Dyslexie heeft dus zowel zwakke als sterke kanten. 

Woordblindheid

Hoe ontstaat woordblindheid?

Woordblindheid of dyslexie is aangeboren. Als één van je ouders dyslexie heeft, heb je vier keer zoveel kans dat jij het ook krijgt. Overigens komt dyslexie bijna twee keer zo vaak voor bij mannen als bij vrouwen.

De belangrijkste verklaring voor woordblindheid is dat dyslectische mensen hun hersenen anders gebruiken. Volgens dyslexie-wetenschappers Eide en Eide heeft dyslexie ermee te maken dat dyslectici een sterke voorkeur hebben voor het gebruik van hun rechterhersenhelft om informatie te verwerken en na te denken. Daarnaast is waarschijnlijk de verwerking van talige codes door hun linker hersenhelft al vanaf de geboorte wat zwakker. Daardoor denken dyslectici anders. In plaats van in taal denken zij eerder in concepten of beelden, leggen ze snel verbanden, etc.

7 tips om beter om te gaan met woordblindheid

Wij zijn natuurlijk geen medisch specialist of dyslexie-expert. Wel kennen we de achtergrond van dyslexie én zijn we expert op het gebied van sneller lezen, beter onthouden en je focus vasthouden tijdens het lezen. Vanuit die kennis kunnen we je goed helpen om beter om te gaan met je woordblindheid en er minder last van te hebben.

Dit zijn onze 7 tips en hulpmiddelen.

1. Zet meer ruimte tussen letters, woorden en regels 

Uit onderzoek van orthopedagoog Madelon van den Boer blijkt dat dyslectici (in elk geval kinderen en mogelijk ook volwassenen) er baat bij hebben om de ruimte tussen letters en tussen woorden groter te maken. “Spacing” heet dat. Stel Word dus zo in dat er meer ruimte zit tussen woorden en letters. Het is belangrijk dat de afstand tussen woorden ongeveer 3,5x zo groot is als de afstand tussen letters.

Vergroot daarnaast de regelafstand. Dat helpt om niet per ongeluk een regel over te slaan of een regel tekst onbedoeld twee keer te lezen.

Speciaal dyslexielettertype?

Overigens bestaat er een speciaal dyslexielettertype, maar het effect daarvan is nooit wetenschappelijk aangetoond. Uit een aantal studies blijkt dat de gevonden positieve effecten enkel en alleen liggen aan de afstand tussen letters en woorden. Als je een standaardlettertype als Arial gebruikt met dezelfde spacing, is het resultaat net zo positief.

2. Lees en luister tegelijk

Als je een boek leest en ondertussen naar het audioboek ervan luistert, dan krijg je de informatie via twee kanalen binnen: auditief (audioboek) en visueel (het gewone boek). Daardoor blijft de informatie beter hangen en lees je sneller. Veel boeken zijn inmiddels ook als luisterboek beschikbaar.

Ook fijn is dat je luisterboeken bij apps als Storytel langzamer kunt afspelen. Als jij dus liever niet te snel door de tekst heen gaat, kun je het luisterboek bijvoorbeeld op tempo 0,9 of 0,8 zetten. Dan wordt het langzamer voorgelezen. 

Tegelijk lezen en luisteren helpt trouwens ook om de koppeling tussen letters en klanken sterker te maken. Dat is nu juist waar je als dyslect baat bij hebt.

Lees- en luistertip: Elke Dag om 15.00 Uur Klaar

Als je toch wilt lezen en luisteren (of luisterlezen): ken je het boek ‘Elke Dag om 15.00 Uur Klaar’ al? Björn deelt hierin zijn beste tips om slimmer te werken en meer gedaan te krijgen in minder tijd. En je raadt het al: het boek is op papier (of als e-book) te lezen, maar er is ook een luisterboek van beschikbaar.

De tip om te lezen en luisteren tegelijk kun je trouwens ook toepassen op websites. In Google Chrome kun je de computer de tekst op een pagina laten voorlezen, waardoor je ook tegelijk kunt lezen en luisteren. Lees hier hoe dat werkt.

Woordblindheid

3. Maak gebruik van skimmen en scannen

Dat is dé techniek die waarschijnlijk Wereldkampioen Snel Lezen (Anne Jones, die deel 7 van Harry Potter in 47 minuten wist uit te lezen) hielp om zo snel door de tekst heen te komen. Het idee is simpel:

  1. Eerst ga je de tekst skimmen. Dat betekent dat je vluchtig door de tekst heen gaat om te bepalen wat belangrijke en minder belangrijke onderdelen zijn. 
  2. Daarna ga je de tekst scannen. Je leest vooral de stukken die bij de eerste keer relevant bleken en bekijkt die vluchtiger. De rest van de tekst scan je. 

Dus stel: jij leest dit artikel en bent benieuwd naar tips voor dyslexie. Dan kun je wellicht de info over woordblind achterwege laten, en direct doorgaan naar deze praktische tips.

4. Beweeg met je vinger mee tijdens het lezen

Veel kinderen met dyslexie krijgen aangeleerd om met hun vinger mee te gaan tijdens het lezen. Die tip werkt ook op latere leeftijd nog goed. Print een digitale tekst (met extra spacing) op papier en beweeg dan met je vinger mee als je leest. Hiermee voorkom je dat je per ongeluk een regel overslaat of dezelfde regel per ongeluk nog een keer leest.

Lees je teksten op het internet of digitaal? Dan kun je meebewegen met je cursor. Selecteer bijvoorbeeld met je muis tekst die je net hebt gelezen en doe dat steeds per regel opnieuw. Zo weet je waar je gebleven bent.

5. Wissel lezen af met andere taken

Lezen kost bij woordblindheid vaak meer tijd dan andere taken. Het kan ook frustrerender zijn en daardoor je concentratie in de weg zitten. Wil je dit voorkomen? Waak er dan voor dat je niet te lang achter elkaar leest. Wissel lezen of schrijven af met andere taken, waarbij minder taal komt kijken. Zo behoud je je focus beter.

Zorg er wel voor dat je steeds één ding tegelijk doet. Dus als je leest, doe dat dan wel een half uur achter elkaar en ga niet elke vijf minuten van taak wisselen. 

6. Maak een samenvatting

Uit onderzoek blijkt dat je 50% meer onthoudt van een tekst als je een samenvatting maakt. Je kunt daardoor informatie beter begrijpen en doet er door samen te vatten ook actief iets mee. Daardoor verwerk je de informatie ook echt en wordt het onthouden daarna makkelijker. 

Een samenvatting maken is overigens meer dan af en toe woorden onderstrepen en die overschrijven in een document. Lees in ons artikel hoe je samenvattingen schrijft als een pro. Bekijk ook onze tips om slimmer notities te maken.

7. Zet je informatie in een mindmap of geheugenpaleis

Dyslectici zijn volgens onderzoek beelddenkers. Je bent misschien minder sterk met talige informatie-eenheden. Jij bent wel een kei in informatie in beelden onthouden en daar verbanden tussen leggen. Maak daar gebruik van door informatie tijdens of na het lezen in een mindmap te zetten of door gebruik te maken van de techniek van het geheugenpaleis.

Je maakt dan informatie in tekst visueel, waardoor je het ook visueel kunt opslaan. Laat jouw brein daar nu net heel goed in zijn. 

Hoe helpt een training snellezen bij woordblindheid?

En een laatste tip: volg een training snellezen.Onze trainers kunnen je leren om teksten sneller en beter te lezen, juist als je last hebt van woordblindheid. Kies er de trucs uit die jou helpen om makkelijker door een tekst heen te komen en informatie beter te onthouden. Dan kun je meer gebruikmaken van de sterke kanten van dyslexie en zit de woordblindheid je voortaan minder in de weg.

Onze training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken is bedoeld voor iedereen die makkelijker en sneller wil leren lezen, een betere concentratie wil en informatie beter wil leren onthouden. Je leert handige tips, trucs en technieken om je leessnelheid te vergroten terwijl je tekstbegrip er niet onder lijdt. Volg de training bij jou in de buurt of online.

Meer tips voor snellezen en timemanagement?

Vind jij sneller lezen, efficiënter werken en informatie beter onthouden reuze-interessante thema’s? Goed nieuws: er is meer. Volg Tijdwinst en Björn Deusings op Instagram voor praktische tips. Hier praten we je dagelijks bij over onderwerpen als snel lezen, timemanagement, gesprekstechnieken en alles rondom slimmer (samen)werken.

Woordblindheid

Mensen vroegen ook | veelgestelde vragen over woordblindheid

  • Wat betekent woordblindheid?

    Woordblindheid is dyslexie. Het betekent dat je meer moeite hebt met klanken en woorden aan elkaar koppelen. Daardoor lees je vaak minder snel en accuraat. Dyslexie is aangeboren.

  • Wat zijn de symptomen van dyslexie?

    Bij dyslexie heb je vaak meer moeite met lezen en spellen. Je leest trager, maakt vaker leesfouten en het lezen gaat minder geautomatiseerd. Het kost je dus meer moeite dan anderen. Verder kun je onder meer last hebben van faalangst, meer moeite hebben met hoofdrekenen en slordiger schrijven of vaker het overzicht (in informatie, gedachten of afspraken) kwijt zijn. Let wel: de symptomen van dyslexie kunnen per persoon verschillen. Ook kan de ene persoon er meer last van hebben dan de ander.

  • Wat is leesblind?

    Leesblind wordt gezien als een synoniem voor “woordblind” zijn. Je bent dus dyslectisch en hebt meer moeite met woorden lezen en spellen. Dat komt doordat het koppelen van een teken (letters en woorden) aan klanken je meer moeite kost. Die koppeling is nodig om te kunnen lezen en schrijven.

  • Wat zijn typische dyslexiefouten?

    Veelvoorkomende dyslexiefouten zijn moeite met woorden spellen als uit de uitspraak niet direct blijkt hoe je het schrijft. Zo zal iemand met dyslexie sneller ‘girav’ in plaats van ‘giraf’ schrijven dan iemand zonder dyslexie, omdat de ‘f’ en ‘v’ hetzelfde klinken en dyslectici het woordbeeld met de ‘f’ niet op die manier hebben opgeslagen. Andere fouten zijn bijvoorbeeld omgedraaide letters (‘weps’ in plaats van ‘wesp’) en moeite met d’s en t’s (‘word’ en ‘wordt’ klinken immers hetzelfde).

Wie zijn wij? | Training Snellezen

Bij Tijdwinst helpen we professionals om slimmer (samen) te werken en om meer uit zichzelf, uit hun werk en uit samenwerkingen te halen. Snel lezen, mindmapping en geheugentechnieken helpen daarbij. Maar ook over belangrijke onderwerpen als timemanagement, effectieve gespreksvoering en assertiviteit geven wij trainingen.

Benieuwd naar ons trainingsaanbod of onze andere artikelen? Lees verder op onze websites of meld je direct aan voor een training.