Zonder je semantisch geheugen zou je je baas elke dag opnieuw naar zijn naam moeten vragen en snap je na een half jaar nog niets van softwareprogramma’s. Maar je geheugen laat je ook weleens in de steek. Hoe heette die ene klant ook alweer? En waar moet je ook alweer klikken als je een bepaald commando zoekt? Verbeter je semantisch geheugen en vergeet dit soort dingen nooit meer!
Je semantisch geheugen heb je als kenniswerker hard nodig. Zonder dit geheugen zou je elke dag opnieuw een namenrondje bij je collega’s moeten doen. Maar nog erger dan dat: als je geen semantisch geheugen hebt, ben je de volgende dag alweer vergeten wat je baas je vandaag vertelde tijdens een meeting. Je vergeet planningen en bent voortdurend op zoek naar de juiste woorden.
Kortom: een goed semantisch geheugen is geen overbodige luxe.
Wat is het semantisch geheugen precies?
Vaak hebben mensen het over “hun geheugen” in het algemeen. Maar de werkelijkheid is iets complexer dan dat je één geheugen hebt. Ieder mens heeft verschillende soorten geheugen.
- Ten eerste heb je een lange- en kortetermijngeheugen. In je kortetermijngeheugen sla je informatie op die je tijdelijk moet onthouden tijdens een taak. Bijvoorbeeld dat je nog peper moet toevoegen aan je curry, omdat die anders niet te eten is.
- Het langetermijngeheugen gebruik je – niet geheel verrassend – om informatie voor een langere periode op te slaan. Onderdeel van dit geheugen is het declaratieve geheugen, dat informatie bevat die je direct kunt oproepen.
Het declaratieve geheugen bestaat dan weer uit twee soorten geheugen voor de lange termijn:
- Episodisch geheugen (= het procedurele geheugen): voor het onthouden van informatie over gebeurtenissen.
- Semantisch geheugen: voor het onthouden van feitjes, processen, (werkgerelateerde) vaardigheden, begrippen en betekenissen (denk aan: statistieken, kennis van digitale processen of namen van mensen).
Deze scène uit “The Good Place” legt op een leuke manier het onderscheid uit tussen deze twee vormen van expliciet geheugen: episodisch geheugen (geheugen voor gebeurtenissen die verbonden zijn met een tijd en plaats) en semantisch geheugen (geheugen voor feiten en kennis die niet gebonden zijn aan een tijd en plaats).
Wat doet het semantisch geheugen?
Een hoop, dat sowieso. Dankzij je semantisch geheugen kun je bijvoorbeeld alle kennis die je tijdens je studie of in je loopbaan hebt opgedaan gebruiken in je dagelijkse werk. Heb je je niet voor niets al die jaren zo uitgesloofd in de collegebanken of in andere kantoortuinen!
Je semantisch geheugen heb je als kenniswerker bijvoorbeeld nodig om presentaties te geven, verslagen te maken, je kennis over te dragen aan anderen, projectplannen te maken of feedback te geven. Tja, eigenlijk voor alles wat jij op een dag vanachter je bureau doet.
Om jou bij die taken te helpen, heeft je brein allerlei verbindingen aangelegd tussen stukjes informatie. Hoe dat verbindingsnetwerk er precies uitziet? Daarover bestaan meerdere theorieën. Maar dat er verbindingen zijn, dat is één ding dat zeker is.
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat je sneller reageert op woorden die qua betekenis gerelateerd zijn aan elkaar dan op woorden die geen duidelijke relatie hebben. Als je eerst ‘vos’ hoort en daarna ‘wolf’, dan reageer je sneller op ‘wolf’ dan als je na ‘vos’ het woord ‘appel’ zou horen.
Het lijkt erop dat je brein een handig categorieënsysteem heeft aangemaakt. Zo kan het de al opgeslagen informatie eenvoudig terugvinden en je meteen gerelateerde informatie aanbieden.
Herhaling, herhaling, herhaling
Dat is belangrijk als je je semantisch geheugen wilt verbeteren.
Hoe vaker je informatie herhaalt, hoe beter je brein het kan opslaan en hoe sneller je die informatie later kunt ophalen. De verbindingen worden dan sterker.
Dit herken je vast nog wel van het woordjes stampen dat je in een ver verleden op de middelbare school deed. De tiende keer dat je je ogen over de Franse woorden liet gaan, kon je de Nederlandse betekenissen ervan beter opdreunen dan bij de eerste keer.
Aan de andere kant: heb je daarna vijf jaar je Franse taalvaardigheid niet meer gebruikt, dan zakt je taalkennis weg. Je moet dan diep graven in je Franse vocabulaire om alsnog redelijk vloeiend in een Franse bakkerij om een croissant te vragen.
Ook wordt informatie beter opgeslagen naarmate je er meer mee hebt gewerkt (want: herhaling!). Dat herken je vast wel: de eerste keer dat je met een nieuw softwareprogramma aan de slag gaat, kom je er maar niet uit. Maar als je er eenmaal een maand mee bezig bent, weet je de juiste knoppen moeiteloos te vinden.
Psst, even je aandacht
Even tussendoor: denk jij nu ‘Interessante materie, dit!’? Er is méér. Veel meer. Volg Tijdwinst op Instagram om dagelijkse tips te krijgen over o.a. timemanagement, assertiviteit en geheugentechnieken.
Wil je weten wat de productiviteitsexpert achter Tijdwinst zoal bezighoudt? Volg dan ook Björn. Hij geeft je naast een inkijkje achter de schermen ook veel handige productiviteitstips.
Zo verbeter je je semantisch geheugen: 7 tips voor beter onthouden
Dus: herhaling heb je nodig. Maar om nou hele dagen informatie te gaan stampen op het werk is ook zo wat. Bovendien: breinspelletjes werken niet. Wellicht wel om je semantisch geheugen te testen, maar niet om het op te krikken. Daar is de wetenschap het unaniem over eens.
Die game op je Nintendo DS mag dan vermakelijk zijn; beter wordt je geheugen er niet van. Slechter ook niet – dat is het positieve nieuws.
Wat dan wel? Je brein gezond houden is volgens de Hersenstichting dé manier om je semantische geheugen goed op peil te houden. Hoe precies? Volgens de wetenschap helpen deze 7 technieken om jouw semantische geheugen te verbeteren.
Tip 1. Verbeter je conditie
Lichaamsbeweging heeft ook invloed op je brein. Een wandeling van 45 minuten doet al een hoop goeds, zo blijkt uit dit onderzoek. Door te bewegen verbeter je je cognitieve functies, waaronder je geheugen.
Tip 2. Blijf steeds nieuwe dingen leren
Je kunt je geheugen trainen door nooit te stoppen met leren. Dus zorg ervoor dat jij niet vastgeroest raakt op je werkplek, maar dat er altijd nieuwe dingen te ontdekken zijn. Volg een uitdagende cursus, lees interessante boeken (psst, ‘Elke Dag Om 15.00 Uur Klaar’ is naar onze volledig onpartijdige *kuch* mening een aanrader) en blijf je verdiepen in nieuwe materie.
Biedt je werkplek je die uitdaging niet meer? Ga erover in gesprek met je leidinggevende. Of kijk hoe je buiten werk om nieuwe dingen kunt blijven leren. Vrijwilligerswerk doen, een nieuwe hobby nemen of je Franse taalvaardigheid bijspijkeren zijn daar bijvoorbeeld goede manieren voor.
Met deze 3 stappen kun jij álles leren. Nou ja, bijna alles.
Tip 3. Maak een geheugenpaleis
Doe zoals geheugenkampioenen en gebruik deze techniek. Het idee is dat je een plek die je goed kent (bijvoorbeeld je ouderlijk huis) associeert met wat je wilt onthouden. Stel je de feitjes die je wilt onthouden voor op de plek waar je al veel herinneringen aan hebt. Daardoor kan je brein daar verbindingen tussen maken. En nieuwe verbindingen betekenen dan weer beter onthouden.
Klinkt nog wat abstract? Lees op onze site hoe jij het geheugenpaleis voor jou laat werken.
Dit is trouwens ook een goede manier om een fotografisch geheugen (eidetisch geheugen) te ontwikkelen. Het helpt je om informatie visueel op te slaan, en daardoor de informatie later beter te kunnen ophalen.
Tip 4. Splits informatie op in chunks
Kleine stukjes informatie zijn gemakkelijker te onthouden dan grote blokken. Dat is het idee achter chunks. Waarschijnlijk ken je deze techniek wel van als je rekeningnummers moet onthouden. Vaak splits je die in gedachten op in blokjes van twee, drie of vier cijfers.
Dit kun je doen voor meer soorten informatie en is reuze-handig. Het zit namelijk zo: je kunt volgens onderzoek hooguit 4 stukjes informatie in je kortetermijngeheugen houden. Door informatie te chunken (zoals bij het rekeningnummer hierboven), maakt je brein van die reeks cijfers alsnog vier stukjes informatie.
Je kunt die techniek ook bij niet-cijfermatige informatie toepassen. Onthoud bijvoorbeeld ‘ingrediënten voor curry’ in plaats van de kurkuma, kokosmelk en andere ingrediënten allemaal los in je hoofd te prenten. Als jij een ervaren currymaker bent, kom je er zo vast wel uit.
5. Werk met ezelsbruggetjes
Vast een oude bekende van de middelbare school! Zoals je waarschijnlijk ‘t kofschip nog steeds kunt opdreunen, zo kun je ook andere lastige regels of informatie dankzij ezelsbruggetjes beter onthouden.
Denk nog eens terug aan je Franse woordjes. De Franse vertalingen van ‘links’ en ‘rechts’ zijn ‘à droite’ en ‘à gauche’. Haal je die twee door elkaar? Dan kun je ze gemakkelijker onthouden met dit ezelsbruggetje:
‘À droite’ heeft een ‘r’ als tweede letter > de ‘r’ van ‘rechts’
‘À gauche’ heeft geen ‘r’ en staat dus voor links.
Probeer vooral zelf tot ezelsbruggetjes te komen. Hoe opvallender (of zelfs grappiger), hoe beter!
6. Zoek je bed op tijd op
Je brein heeft slaap nodig om goed te functioneren. Ook je semantisch geheugen werkt minder goed als je te weinig nachtrust krijgt. Slaap helpt bij het resetten van je brein. Het zorgt ervoor dat je geactiveerde neuronen geen nieuwe informatie meer kunnen opnemen. Zo voorkom je overbelasting en kun je de volgende dag met frisse energie (en nieuwe geheugencapaciteit) aan je werk beginnen.
Volgens onderzoek kun je informatie beter opslaan én beter ophalen als je 8 uur slaapt per nacht. Vermijd daarbij blauw licht. Dat verpest namelijk de eerste helft van de nacht, die je juist zo hard nodig hebt om alle indrukken van de dag te verwerken.
7. En als laatste: herhaal en voorkom de vergeetcurve
We herhalen ‘t nog maar eens: herhalen, herhalen, herhalen. Dat helpt!
We hadden het net al over de Franse woordjes die jij je alleen nog na diep graven kunt herinneren. Behalve dan die voor ‘rechts’ en ‘links’ (weet je ze nog? – even je semantisch geheugen testen!). Dat komt doordat we informatie vergeten als we het langere tijd niet herhalen. Máár het goede nieuws is dat je dingen minder snel vergeet als je je ze vaker herhaalt. Zie de vergeetcurve hieronder:
Om te voorkomen dat jij informatie alweer snel kwijt bent, kun je informatie zoveel mogelijk herhalen. Mindmapping helpt daarbij, flashcards ook. Of schrijf de informatie over. Ook dat helpt op deze leeftijd nog net zo goed als toen jij als student voor de examens samenvattingen zat over te pennen.
Veelgestelde vragen over semantisch geheugen
-
Welke soorten geheugen zijn er?
Je hebt een geheugen voor de korte en lange termijn, en daarbinnen bestaan ook verschillende soorten geheugen. Je langetermijngeheugen bestaat onder andere uit het declaratieve geheugen. Ook dit kun je weer opsplitsen in twee verschillende soorten geheugen: het episodische geheugen en het semantische geheugen.
-
Waar zit het episodisch geheugen?
Voor je episodisch geheugen spelen vooral de hippocampus en de onderste gebieden van de frontale hersenkwab een belangrijke rol.
-
Wat doet het episodisch geheugen?
Hierin sla je informatie op over gebeurtenissen, gebouwen of andere dingen die je je kunt voorstellen doordat je ze hebt ervaren. Dankzij dit geheugen kun je je dingen die je hebt meegemaakt opnieuw voor de geest halen of je kunt jezelf opnieuw door een gebouw zien lopen dat je een jaar geleden hebt bezocht.
-
Waar zit je geheugen in je hersenen?
Die vraag is niet zomaar te beantwoorden met een helder plaatje dat laat zien waar je geheugen in je hersenen zit. Elk stukje informatie legt een andere route af in ons brein. Het hangt er bijvoorbeeld van af of informatie ook in je langetermijngeheugen terecht moet komen.
Informatie die bedoeld is om op lange termijn te onthouden, komt binnen via de entorhinale cortex. Daarna wordt de informatie een tijdje opgeslagen in de hippocampus. Vandaaruit gaat het naar de temporale cortex, waar de informatie voor de langere duur wordt opgeslagen.
Je semantisch geheugen trainen? Volg een cursus snellezen
De tips in dit artikel zijn nog maar een greep uit alle manieren om je semantisch geheugen te trainen. Wil jij informatie beter onthouden, in minder tijd meer informatie tot je nemen en je beter kunnen focussen? Kom naar onze cursus snellezen.
Volg de cursus snellezen op een locatie bij jou in de buurt of online vanaf je thuiswerkplek. Dan ga jij met een hoop praktische tips, handige tools én een beter geheugen de deur uit.
Wie zijn wij? | Cursus Snellezen
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
