“Ik ben zo creatief als een baksteen.” Is dat jouw reactie als iemand vraagt om je creatieve skills? Omdat je denkt dat creativiteit iets is dat je alleen hebt als je in je vrije tijd veel schildert, gedichten schrijft of zelf tassen naait. Creatief denken gaat veel verder dan dat en is veel breder. Het draait niet om boetseren met klei of kleuren, maar om je brein dat een onverwacht ander paadje inslaat. Het is het vermogen om anders te kijken, nieuwe verbanden te leggen en slimme oplossingen te vinden voor lastige vragen. En daarvoor heb je creatieve technieken nodig. 

Wat komt aan bod:

    1. Wat is creatief denken?
    2. Hoe creatief denken werkt in je brein en waarom dagdromen best slim is
    3. Creatief denken en leren: wat je brein daar allemaal van oppikt
    4. Wat belemmert creatief denken?
    5. 12 brainstorm technieken, oefeningen en tips die creativiteit stimuleren
    6. Is jouw creatieve brein nog niet klaar?
    7. Creatief denken is geen gave, maar een gewoonte
    8. Sneller lezen, meer tijd voor een brainstorm
    9. Veelgestelde vragen over creatief denken

Wat is creatief denken?

Creatief denken is het vermogen om originele ideeën te bedenken en bestaande kennis op een nieuwe manier te combineren. Het gaat dus niet alleen om een compleet nieuwe uitvinding, maar juist ook om het zien van onverwachte verbanden tussen dingen die al bestaan. Denk aan het gebruik van een paperclip als oorbel of het oplossen van een logistiek probleem met een techniek uit de natuur.

Creativiteit zit ‘m vaak in anders durven denken. Out of the box, zoals ze dat zo mooi noemen. 

Creatief denken betekenis: ‘Voortbrengend’, ‘scheppend bezig zijn’

In deze aflevering van de Tijdwinst Podcast spreekt Time management expert Björn Deusings met Kim Brouns, manusje van alles op het gebied van creativiteit, over hoe out of the box denken Kims leven beïnvloed heeft.

De grootste misvatting: je moet kunstzinnig zijn

Veel mensen denken bij ‘creatief denken’ al snel aan schilderen, dichten of muziek maken. En ja, daar heb je creativiteit voor nodig. Maar creativiteit gaat veel verder dan art workshops. Ook een marketeer die een nieuwe campagne bedenkt, een docent die op een andere manier uitleg geeft of een loodgieter die een slimmere oplossing bedenkt voor een lekkage is creatief bezig. Het draait dus niet om iets moois te creëren, maar om verbeeldingskracht en je probleemoplossend vermogen. 

Creatief denken is voor iedereen belangrijk. Alles verandert namelijk snel. Technologie, maatschappelijke uitdagingen, werkvormen: het vraagt allemaal om mensen die flexibel zijn. Mensen die nieuwe mogelijkheden zien en met verrassende oplossingen komen.

Creatief denken helpt je beter omgaan met verandering, effectiever samen te werken en innovatiever te handelen. 

Hoe creatief denken werkt in je brein en waarom dagdromen best slim is

Het klinkt misschien wel alsof de ideeën zomaar uit het niets verschijnen. En zo voelt het soms ook. Maar neurowetenschappers hebben ontrafelt wat er echt in je hoofd gebeurt als je ineens met een briljant idee komt. Het heeft te maken met hoe je hersenen verbindingen leggen, keuzes maken en af en toe op de ‘verzinmodus’ gaan. 

1. Associatief denken: bruggenbouwen

Creativiteit begint vaak met associatief denken: het vermogen om verbanden te leggen tussen ideeën die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. 

George de Mestral, een Zwitserse ingenieur, ergerde zich enorm aan de zaadjes van distels in de vacht van zijn hond. Tijdens het wegplukken van de zaadjes ontdekte hij hoe goed deze bleven zitten in de vacht dankzij de haakjes. En voilà: klittenband werd geboren.

2. Divergent vs. convergent denken: de brainstorm sessie en de schifting

Creatieve denkers schakelen razendsnel tussen twee manieren van denken:

  • Divergent denken: het genereren van zo veel mogelijk ideeën. Het motto is: hoe gekker, hoe beter. Alles mag op de tafel, van ‘wat als we het onder water doen?’ tot ‘wat als we het probleem alleen maar erger maken?’
  • Convergent denken: dit komt na divergent denken. Het is de nuchtere stem in je hoofd die zegt: “Hartstikke leuk dat idee met de lama’s, maar is het realistisch, uitvoerbaar en effectief?” Beide heb je nodig: de losbandige brainstorm en het kritisch denken dat zegt: dit moeten we filteren en verbeteren.

3. Het Default Mode Network: jouw interne dagdroommachine

En dan heb je nog het Default Mode Network (DMN). Dit is een netwerk in je hersenen dat actief wordt als je even niks doet.

Je herkent het vast wel, de ideeën poppen altijd op tijdens het douchen, wandelen, fietsen of staren uit het raam met een kopje koffie.

Terwijl jij denkt dat je lekker aan het niksen bent, is je brein druk bezig met associëren, combineren en spontaan inzichten genereren. Dus de volgende keer dat je baas je betrapt op dagdromen, kun je gerust zeggen: “Ik was net iets briljants aan het bedenken, geef me nog één minuut.”

Creatief denken en leren: wat je brein daar allemaal van oppikt

Je denkt misschien: leuk dat creatief denken, maar wat heb ik eraan als ik de jaarcijfers moet begrijpen of Frans moet leren? Meer dan je denkt. Creatief denken is niet alleen handig tijdens een brainstorm voor ideeën en kunstzinnige uitspattingen, maar ook een boost voor je geheugen en leervermogen. Je brein is namelijk gek op verhalen, plaatjes en onverwachte verbanden. Je onthoudt het beter. 

1. Beeldspraak en analogieën: geheugensteuntjes

Creatieve denktechnieken, zoals beeldspraak en analogieën, maken gortdroge lesstof een stuk sappiger. Waarom zou je ‘de bloedsomloop’ uitleggen als een reeks ingewikkelde termen, als je ook kunt zeggen: “Je bloed is de DHL van je lichaam: het brengt zuurstofpakketjes van A naar B”? Hoe opvallender het beeld, hoe beter je brein het onthoudt. Dat is waarom ezelsbruggetjes werken: ze zijn creatief en functioneel. 

2. Leren met diepgang

Creativiteit dwingt je om actief met leerstof aan de slag te gaan. In plaats van alleen maar informatie proberen op te nemen, ga je ermee spelen: verbanden leggen, voorbeelden verzinnen of je iets op een andere manier voorstellen. Daardoor blijft de stof niet maar een paar uur hangen, maar zinkt het dieper in je geheugen. Je hoeft dus minder te stampen, maar snapt het veel beter. 

3. Creatieve studiemethode om het leuker te maken

Wie zegt dat leren saai is, heeft nog nooit een mindmap getekend met felle kleuren, pijlen en icoontjes. Of een hoofdstuk herschreven als een kort verhaal met een held, obstakels en een plotwending. Creatieve studiemethoden die je kunt gebruiken:

  • Mindmaps: ideaal om overzicht te creëren en verbanden te visualiseren
  • Visueel denken: teken je lesstof uit, met krabbels en smileys
  • Storytelling: koppel informatie aan een verhaal. Verhalen blijven hangen, droge feiten niet. 

Wat belemmert creatief denken? 

Het klinkt als iets wat vanzelf moet gaan, maar zo werkt het niet altijd. Soms heb je geen ideeën, geen flow en geen inspiratie. Maar wel een knagende stemmetje in je hoofd die zegt: laat maar, dit wordt toch niks. Herkenbaar? Je bent niet de enige. Er zijn heel wat blokkades die creatief denken in de weg kunnen zitten. Zowel van binnenuit als van buitenaf. 

  • Faalangst: je bent bang dat je idee niet goed genoeg is, dus blijf je stil.
  • Zelfkritiek: je hebt een idee en je innerlijke criticus kraakt het meteen af.
  • Perfectionisme: je wilt direct een briljant idee hebben, in plaats van verschillende ideeën bedenken.
  • Tijdsdruk: als je ideeën op commando moet ‘uitpoepen’, raakt je brein in paniek.
  • Vaste routines: elke dag hetzelfde doen, op dezelfde plek met dezelfde mensen? Dat helpt niet bij de creativiteit.
  • Weinig ruimte om te experimenteren: als fouten maken niet mag, of anders denken wordt afgestraft, hou je het wel uit je hoofd om iets nieuws te proberen.
  • De overtuiging dat je niet creatief bent: het is onterecht. Want creativiteit is geen talent dat je wel of niet hebt. Het is als een spier die je kunt trainen. 

12 brainstorm technieken, oefeningen en tips die creativiteit stimuleren

Creatief denken is dus met de juiste oefeningen te trainen. Hieronder vind je een heel lijstje aan  brainstorm methodes om je brein flink op te schudden. Kies er eentje, of twee, of doe ze allemaal. Want: hoe meer speelsheid, hoe meer ideeën er komen. 

1. Lateraal denken – buiten de logische paden

Edward de Bono, auteur van het creatief denken boek Zes denkhoeden, bedacht lateraal denken. Dit is een manier om bewust van het gebaande pad af te wijken. In plaats van steeds in dezelfde cirkel te denken, maak je een onverwachte bocht. Bijvoorbeeld door jezelf rare vragen te stellen:

“Wat als mijn product een huisdier was?”

“Hoe zou een kind van 5 dit aanpakken?”

Je brein moet even kraken, maar daar is waar de antwoorden liggen. 

2. SCAMPER – Het Zwitserse zakmes onder de creatieve tools

SCAMPER is een praktische techniek om bestaande ideeën op te rekken of om op verder te bouwen”:

  • Substitute: wat kun je vervangen? 
  • Combine: wat kun je combineren?
  • Adapt: kun je iets aanpassen?
  • Modify: maak het groter, kleiner of leuker.
  • Put to another use: geef het een ander doel.
  • Eliminate: wat kun je weglaten?
  • Reverse: draai het om. 

Probeer het eens op een voorwerp (een fiets bijvoorbeeld), een dienst of een vastgeroest idee.

3. Brainstormen met associatiekaarten

Zet een timer. Noteer in die tijd alles wat in je opkomt, zonder filter of rem. Combineer deze woorden met associatiekaarten (met woorden, beelden en symbolen) en laat je verrassen door de gekste verbindingen. Tijdens deze brainstorm oefening kan het zomaar zijn dat je een eend combineert met een wc… en tadaaa: een merknaam is geboren. 

4. “What if…”-vragen en omdenken

Daag jezelf uit. Stel: “Wat als…”- vragen die alles op z’n kop zetten:

“Wat als klanten ons product niet kopen, maar huren?”

“Wat als we precies het tegenovergestelde doen van wat nu werkt?”

Combineer dit met omdenken: problemen bekijken al kansen. Niet: “Dit mag niet.” Maar: “Wat kan er wel?” 

5. Creatief dagboek bijhouden

Houd een notitieboekje bij, of gebruik een app, waarin je losse invallen, dromen, gekke observaties en halve ideeën noteert. Laat censuur lekker achterwege, zoals bij elk dagboek schrijf je alles gewoon lekker op. Je brein kan een ideeënfabriek zijn, maar vergeet ook wel weer heel snel. Daarom is het slim om alles vast te leggen. Sommige goudmijntjes herken je pas later. 

In deze video legt Björn je uit wat hij doet met zijn creatieve ideeën.

6. Association Chain: van banaan tot businessmodel

Tijdens een brainstormsessie is de methode association chain ook heel goed om toe te passen. Begin bij een willekeurig woord (“banaan”). Bedenk het eerste woord dat bij je opkomt (“geel”), dan weer het volgende (“zon”) en ga zo maar door. Na 10 stappen ben je vaak op een totaal onverwachte plek beland. Gebruik dat eindwoord als een creatieve springplank. Ook als het woord “dixie” is.

7. Hammer That Nail: blijf langer bij het idee

In plaats van meteen verder te gaan met het volgende idee, blijf je wat langer hameren op hetzelfde idee. Bedenk tijdens deze creatieve brainstorm sessie eens of je het kan verbeteren? Extremer maken? Juist door vol te houden, graaf je dieper en ontdek je de onontdekte pareltjes. 

8. Divergeren: kwantiteit boven kwaliteit

Pas in het begin divergeer technieken toe, voordat je gaat oordelen of kiezen. Bedenk minstens 50 ideeën. Bijvoorbeeld door mind mapping toe te passen. De regel: pas als je denkt dat je niks meer kunt bedenken, beginnen de echte originele ingevingen. Stel je oordeel dus uit, dat komt later wel bij het convergeren. 

9. Superhero thinking: denk als iemand anders

Wat zou Wonder Woman doen in jouw situatie? Of De Hulk? Of Spiderman? Door tijdelijk in de schoenen van een superheld te staan, kijk je vanuit een ander perspectief. En dat levert vaak verrassend originele ideeën op. Want superhelden kunnen bijna alles. 

creatief denken

10. Kansdenken: denk in mogelijkheden, niet in obstakels

Train jezelf om bij elk probleem minstens 3 kansen te zien. Dus niet: “We hebben geen budget.” Maar “Welke creatieve routes kunnen we juist bewandelen zonder geld?” Lekker optimistische opdracht en daar word je vanzelf ook blij van. 

11. Beelddenken en mindmapping: denk in plaatjes

Gebruik visueel denken om ideeën te ordenen, verbinden en versterken. Teken een mindmap, schets een proces, plak post-its op de muur. Je brein is gek op beelden en je komt sneller tot nieuwe verbanden dan met lineaire lijstjes. 

12. Creatief waarnemen: kijk echt eens anders

Verander je perspectief letterlijk. Wandel eens een rondje. Ga een ochtendje werken in een koffiezaak. Bekijk je probleem eens van boven, van onder, als beginner of als buitenstaander. Soms ligt de oplossing gewoon voor het oprapen, maar zie je ‘m simpelweg niet. 

Is jouw creatieve brein nog niet klaar?

Word je blij van al deze tips? Hou dat gevoel vast, want er is nog veel meer inspiratie te vinden. Check onze Instagram en Pinterest voor handige tips. Schrijf je ook meteen in voor de nieuwsbrief. Dan krijg je de nieuwste artikelen lekker overzichtelijk in je inbox. Of duik in het nieuwste boek van onze Time management expert Björn Deusings Full Focus Op Wat Echt Belangrijk Is. Dit is het boek voor wie minder wil stressen en met meer focus doelen wil bereiken. 

boek full focus

Creatief denken is geen gave, maar een gewoonte

Creatief denken is geen magisch talent dat alleen is weggelegd voor de uitverkorenen. Het is een manier van kijken, vragen stellen en durven af te wijken van het bekende pad. Je hoeft niet de nieuwe Mona Lisa te schilderen: het begint bij een andere invalshoek, een gekke vraag of onverwachte combinatie van ideeën. Met de juiste creatieve brainstorm technieken train jij je creativiteit als een spier. Dus: gooi de rem eraf, stel rare “Wat als”- vragen, dagdroom erop los en vertrouw op het brein van je. Creativiteit? Die zit allang in je. Je hoeft ‘m alleen maar wakker te maken. 

Sneller lezen, meer tijd voor een brainstorm

Zit je werkdag vol met stapels rapporten, vakliteratuur of e-mails die je nog moet lezen? Merk je dat je hoofd na drie pagina’s alweer afdwaalt of dat je na het lezen van dit artikel niet meer weet wat je hebt gelezen? Dan is onze Cursus Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken precies wat je nodig hebt. 

In 1 intensieve dag leer je hoe je minimaal twee keer zo snel leest als je nu doet, met begrip. Gewoon met technieken die echt werken. Wat je leert:

  • Snel en effectief lezen (dus ook die taaie rapporten)
  • Betere focus en concentratie tijdens het lezen
  • Geheugentechnieken waarmee je informatie echt onthoudt
  • Mindmappen voor structuur en overzicht in je hoofd en op papier

Of je nu last hebt van een vol hoofd, uitstelgedrag of gewoon te weinig tijd: deze training helpt je om slimmer en sneller te lezen. Want kennis is pas macht als je het kunt verwerken. Meld je nu aan voor de 1-daagse Cursus Snellezen. 

creatief denken

Veelgestelde vragen over creatief denken

  • Wat is een creatief denker?

    Een creatief denker is iemand die originele, onverwachte of vernieuwende ideeën bedenkt. Ze combineren bestaande kennis op een andere manier en denken buiten de gebaande paden. Creatieve denkers stellen vragen, leggen verbanden en durven te experimenteren.

  • Wat zijn de 5 vormen van creatieve vaardigheden?

    • Probleemoplossend denken
    • Ideeën genereren (divergeren)
    • Associatief denken
    • Conceptueel denken
    • Visueel denken

  • Hoe kan ik creatiever denken?

    Je kunt creatiever denken door bestaande denkpatronen bewust te doorbreken. Stel vragen, speel met ideeën en durf ‘foute’ gedachten toe te laten. Creativiteit ontstaat vaak wanneer je dingen met elkaar combineert die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Creatief denken opdrachten, mindmappen en lateraal denken helpen hierbij.

  • Wat is creatief denken precies?

    Creatief denken is het vermogen om op een originele, vernieuwende of onverwachte manier naar problemen, ideeën of situaties te kijken. Het draait om het genereren van meerdere oplossingen in plaats van één juist antwoord.

  • Is creatief denken hetzelfde als creatief zijn?

    Niet helemaal. Creatief zijn is een breder begrip en kan ook slaan op artistieke uitingen, zoals schilderijen, schrijven of muziek maken. Creatief denken is een specifieke mentale vaardigheid om tot nieuwe ideeën of oplossingen te komen.

  • Kan iedereen creatief leren denken, of is het een talent?

    Iedereen kan creatief leren denken. Het is een vaardigheid, geen aangeboren talent. Natuurlijk zijn sommige mensen er van nature beter in, maar met oefening kan iedereen zijn creatieve denkvermogen vergroten.

    Creatief denken voorbeelden: 1) een marketingcampagne bedenken met een beperkt budget 2) en saaie presentatie ombouwen tot een interactieve quiz of verhaalvorm.

  • Welke technieken helpen om creatiever te denken?

    Technieken zoals brainstormen, mindmappen, de zes denkhoeden van Bono, lateraal denken en analogieën gebruiken stimuleren creatief denken. Ook het veranderen van perspectief, bijvoorbeeld door een probleem vanuit een andere rol te bekijken, helpt.

  • Hoe verschilt creatief denken van logisch of analytisch denken?

    Logisch en analytisch denken zijn gericht op structuur, volgorde en eenduidige oplossingen. Creatief denken zoekt juist naar meerdere, onverwachte invalshoeken en waardeert het ongewone. Waar analytisch denken afbakent, opent creatief denken nieuwe wegen.

  • Wat zijn blokkades die creatief denken in de weg staan?

  • Hoe stimuleer je creatief denken bij jezelf of in een team?

    Zorg voor een open sfeer waarin fouten maken mag en ideeën niet meteen worden beoordeeld. Gebruik creatieve werkvormen zoals brainstorms, speelse opdrachten of inspirerende omgevingen. Zelf kun je experimenteren met dagdromen, mindmaps of het stellen van ‘wat als’-vragen.

  • Wat is lateraal denken, en hoe hangt dat samen met creatief denken?

    Lateraal denken is een methode om bestaande denkpatronen te doorbreken en tot nieuwe inzichten te komen. Het gaat niet om de logische lijn volgen, maar om een zijstap te maken om anders naar een probleem te kijken. Het is een krachtig middel binnen creatief denken.

  • Hoe helpt creatief denken bij het oplossen van problemen of leren?

    Creatief denken helpt je verder te kijken dan standaardoplossingen en innovatieve ideeën te bedenken. Je leert problemen te benaderen uit onverwachte hoeken, wat leidt tot slimmere of simpele oplossingen. Ook bij leren helpt creatief denken om verbanden te leggen en informatie op een persoonlijke manier te verwerken. Dat maakt leren leuker en effectiever.

  • Kun je creatief denken trainen – en zo ja, hoe vaak moet je oefenen?

    Ja, creatief denken is absoluut te trainen. Hoe vaker je oefent, hoe beter je erin wordt. Dagelijks kleine oefeningen doen, zoals alternatieve toepassingen bedenken voor een voorwerp, helpt al. Creativiteit groeit met herhaling, net als een spier.

Wie zijn wij? | Training Snellezen, Geheugentechnieken & Mindmapping

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.

  1. 1-daagse training Time Management | Blog
  2. 1-daagse training Assertiviteit | Blog
  3. 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
  4. 1-daagse training Feedback Geven | Blog
  5. 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
  6. 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog