Samenvattingen maken. Of het nou om een vergadering, een boek, een stuk tekst, een les of een college gaat. Niemand wordt er echt heel blij van. Het wordt gezien als tijdverspilling maar toch is het heel goed om te doen. Een goede samenvatting maken maakt namelijk het verschil tussen tijdverspilling en een nuttige tijdsbesteding. Met deze methode kun je bij 100% van de informatie onthouden en later terughalen.

Dat laatste wil je. Belangrijke en/of leerzame informatie onthouden en terughalen wanneer nodig. Een goede samenvatting leren maken is daarbij de sleutel. Of zoals productiviteitsgoeroe Tim Ferriss het stelt:

“I take notes like some people take drugs. [..] I trust the weakest pen more than the strongest memory, and note taking is—in my experience—one of the most important skills for converting excessive information into precise action and follow-up.”

“Ik vertrouw de zwakste pen beter dan het sterkste geheugen.” Goed punt.

Nóg niet overtuigd? Check dan even de wetenschap.

Leren samenvatten – Wat onderzoekers zeggen

Best een boel eigenlijk, het lijkt zelfs een onderwerp te zijn waar ze het samen over eens zijn. Eeuwenlang al zelfs. Men is het er namelijk over eens dat alleen passief omgaan met de informatie (alleen luisteren of lezen) niet werkt. En uit je hoofd leren wat je leest dan? Ook niet. Om dezelfde reden eigenlijk. Als je de informatie namelijk niet verwerkt of herhaalt dan ben je na 5 dagen praktisch alle informatie kwijt (rode lijn hieronder) ontdekte Herman Ebbinghaus al eind 19e eeuw.

Kortom: verwerken en herhalen!

Maar een vergadering, trainingsdag, lezing of seminar kun je de dagen erna niet nog een keer helemaal overdoen. Die is namelijk geweest maar zelfs al zou het kunnen dan is het veel te tijdsintensief. Je hebt ook niet de tijd om de hele tekst of de hele stof weer te herhalen van de eerste tot de laatste zin. Als je een goede samenvatting hebt met een logisch verhaal dan is dat ook niet nodig.

Daar zegt de wetenschap dit over:

“Met pen en papier is de beste manier.”

Oké, niemand heeft het letterlijk zo fijn rijmend gezegd. Maar dit is wel waar de meeste onderzoeken op neer komen. Zo ook dit onderzoek waarbij een groep studenten een TED talk bekeken en zelf mochten kiezen hoe ze de informatie verwerkten: pen en papier, ‘gewoon goed opletten’ of typen.

De groep die pen en papier gebruikten staken met kop en schouder boven de andere twee groepen uit.

De typende groep had trouwens niet eens een werkende internetverbinding. Typen is simpelweg iets wat de meesten van ons niet bewust genoeg doen en lang opletten is iets waar mensen heel slecht in zijn (ook jij). Wat deze en collega-breinonderzoekers verder nog ontdekten, over optimaal noteren:

Samenvattingen maken waar in je verschillende kleuren gebruikt werkt fijn voor je brein.
Samenvattingen maken woorden, geen letterlijke quotes neerpennen, werkt fijn.
Samenvattingen maken in steekwoorden en korte zinnen, in plaats van complete alinea’s, werkt fijn.
Samenvattingen maken met tekens en symbolen, werkt fijn voor je brein.
Samenvattingen maken volgens de Cornell-methode, werkt fijn voor je brein…

Korte cursus samenvatten: de Cornell methode

De Cornell Universiteit in de VS kwam in de jaren 50 van de vorige eeuw met een systeem om efficiënt samenvattingen te maken en dit werkt zo goed dat het nog altijd heel populair is. Het is een overzichtelijk systeem (fijn voor je brein) en simpel toe te passen. De opzet is als volgt:

Je verdeelt de pagina van je notebook of het vel papier waarop je gaat noteren in 3 delen. Een smalle verticale kolom links, een brede verticale kolom rechts en een horizontaal vlak beneden aan de pagina.
In de kolom links komen overkoepelende steekwoorden van hoofdthema’s te staan, in de kolom rechts de toelichtende en belangrijkste informatie. In het vlak beneden komt een samenvatting van een paar zinnen.
Natuurlijk gebruik je je eigen woorden, bondige zinnen, kleuren, symbolen en tekens om het fijn voor je brein te houden. Daarnaast onderscheid je hoofd en bijzaken.

Dat is samenvattingen leren maken zoals de neurowetenschappers het graag zien: overzicht, kleur, bondig, tekens en symbolen. Én zoals beloofd zonder complexiteit. Pen, papier, paar kleurtjes en de vaardigheid om een (semi) rechte lijn te trekken. Meer heb je niet nodig.

Mooi! Klaar! Toch?

Klaar met de cursus samenvatten! – O nee, toch niet

Er ontbreekt nog een stap in het maken van samenvattingen en dat is het verwerken. Uit ‘Visible Learning: Maximizing Impact on Learning’: Samenvatten is het meest effectief wanneer notities georganiseerd en verwerkt worden op een bepaalde manier.

Welke tool je daarvoor kunt gebruiken? Mindmapping. Nu dan echter wel digitaal in plaats van met pen en papier, als het even kan. Met Mindmeister (betaald) of FreeMind (gratis) bijvoorbeeld. Want alhoewel de Cornell methode al erg breinvriendelijk is hadden ze in de jaren 50 nog een mindmappen. En digitaal mindmappen is daarvan de overtreffende trap. Door je informatie in een mindmap te vangen, maakt dat je pas echt richting die 100% onthouden gaat.

Voorbeeld van een mindmap, online gemaakt via Mindmeister

Je digitaliseert niet alleen je notities maar je maakt ze ook makkelijk doorzoekbaar, kunt informatie aan elkaar linken, je kunt causale verbanden leggen etc. Daarnaast kun je ook makkelijk plaatjes, hyperlinks en grafieken toevoegen. Hierdoor begrijp je het nog beter en onthoud je het nog langer. Een mindmap is namelijk nog aantrekkelijker plaatje voor je brein om te onthouden.

Want zeg nou zelf… Wat onthoud je beter?

Een notebook waarin alle lijntjes volgekalkt zijn met volzinnen, waarvan je na een dag de helft vergeten bent en je nooit iets specifieks terug kunt vinden –
of één visueel aantrekkelijk overzicht, gecategoriseerd per thema, dat altijd terug te vinden en doorzoekbaar is?

Een retorische vraag natuurlijk. Je weet het antwoord.

Cursus samenvatten samengevat 🙂

Efficiënt leren samenvatten is een bron van inspiratie geweest voor een hoop onderzoekers. En de kern is dat je zo actief mogelijk aan de slag moet met de informatie en het op een breinvriendelijke manier moet verwerken. Hierdoor begrijp je het beter en onthoud je het ook beter.

Een goede samenvatting bestaat uit twee aspecten:

Je maakt samenvattingen op pen en papier met de Cornell methode. Deze werkt snel en efficiënt. Je vat de informatie beknopt voor jezelf samen.
Vervolgens verwerk je deze samenvatting verder digitaal in een MindMap zodat je verbanden legt, controleert of je alles begrepen hebt en de informatie zo opslaat dat je het makkelijk kunt herhalen.

Investeer de tijd om zo zorgvuldig met je samenvattingen om te gaan, als je ze echt wil onthouden. Plan nog een kwartiertje na de vergadering, om je overzicht in een mindmap te krijgen. Hou een uurtje vrij om je aantekeningen te verwerken. Even verwerken die handel. Het is de moeite waard. Zo haal je altijd precies die samenvatting naar boven die je zocht, op het moment dat je hem nodig hebt. Om terug te komen op een afspraak die gemaakt is in die ene vergadering. Of om één bepaalde tip die je kreeg in een training Time Management over Outlook inrichten terug te vinden nu je hem nodig hebt. Die had je niet willen vergeten!

Hoeft dus ook niet meer, als je deze 2 stappen maar niet vergeet.

Meer leren?

Over trainingen gesproken: als je de cursus Snellezen, Geheugentechnieken en Mindmappen volgt, leert je pas écht hoe je optimaal omgaat met informatie verwerken. Door snellezen, slim noteren, effectief mindmappen en beter met je geheugen omgaan. Onthouden, die tip!

Lees meer over de 1-daagse cursus Snellezen