Creatief denken is geen magische goocheltruc, blijkt uit onderzoek. Het zijn de ‘alfagolven’ in je brein die – als je ze activeert – nieuwe ideeën, inzichten en oplossingen tevoorschijn toveren. Een cognitieve goocheltruc dus! Eentje die je heel simpel uitvoert.
“Het is alsof een geest zo’n lied schrijft. Het geeft je het lied en verdwijnt weer. Je weet niet wat het betekent. Behalve dat de geest mij uitkoos om het lied te schrijven.”
De woorden van creatief grootmeester tot het niveau van Nobelprijswinnaar aan toe: Bob Dylan. Hij spreekt over een geest, anderen noemen het een ‘ingeving’ terwijl bestseller auteur Elizabeth Gilbert het ‘magie’ noemt.
Creativiteit is een omstreden fenomeen, blijkt wel. Niet hard bevochten, maar altijd in het zachtgrijze gebied van ‘het vage creatieve’ zwevend. Iets dat je overkomt. Iets dat sommigen hebben en anderen niet. Iets onverklaarbaars en ongrijpbaars. Zweverig.
Creativiteit ≠ magie
Welnu, die benadering heeft de wetenschap ingehaald. Creatief denken is niet exclusief weggelegd voor een selectief groepje kunstenaars dat geesten op bezoek krijgt. En wachten op die magische inspiratie hoeft ook al niet.
Jonah Lehrer ontrafelde, met alle respect voor creativiteit behoudend, de magie van het fenomeen. Hij ontdekte:
- dat iedereen creatief is en dat op elk moment kan zijn;
- dat creativiteit op heel praktische vlakken dienst doet – niet alleen in Dylan’s liedjes en op het canvas van Dalí, maar juist ook in het dagelijks (werk)leven;
- dat creatief denken cognitief verklaarbaar is;
- en dat je daar met één concrete toepassing heel simpel gebruik van kunt maken wanneer je ‘vastzit’ in het bedenken van nieuwe ideeën of slimme oplossingen.
Als journalistiek onderzoeker jaagde hij op de geest van Dylan en trof de poedelnaakte wetenschappelijke verklaring ervan aan – die creatief denken alleen maar makkelijker maakt.
(Noot: sommige quotes van Dylan in Lehrer’s boek werden achteraf incorrect bevonden, de informatie gebruikt in dit artikel valt daar niet onder.)
Hoe creatief denken werkt
Jonah Lehrer onderzocht de wetenschappelijke onderzoeken die er bestaan over creativiteit voor zijn boek ‘Imagine – hoe creativiteit werkt’.
Zijn formule:
“Creativiteit is twee dingen bij elkaar brengen die al bestonden, en ze op een compleet nieuwe manier verbinden.”
Verbinding, daar draait het om. Connecties maken in je brein, die er voorheen niet waren.
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons dan op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van slimmer communiceren, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw productiviteit een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder. En snellezen? Tekstbegrip? En leessnelheid? Zulke zaken komen ook aan bod.
Ontspanning boost creatief denken (met alfa golven)
Een belangrijk onderzoek dat hij daarvoor nader bekeek was dat van wetenschappers Mark Beeman en John Kounios van de Northwestern University. Zij lieten studenten keer op keer een bepaald soort puzzel oplossen, genaamd ‘compound remote associate problems’. Die naam kende je vast nog niet, de puzzel vast wel – waarbij een aantal willekeurig lijkende woorden één verbindend woord missen.
Bijvoorbeeld: ‘boom’, ‘moes’, ‘granaat’. Het verbindende woord is ‘appel’.
Wat zagen de onderzoekers namelijk? Bij het vinden van het verbindende woord, waarvoor creatief denken nodig is, lichtte een bepaald deel van het brein op. Een klein deeltje, net achter het oor: de ‘superieure temporale gyrus’ genaamd.
Dit deel van het brein lichtte op met het uitzenden van ‘alfa golven’, ongeveer 8 seconden voordat de juiste oplossing werd gevonden! De onderzoekers noemen dat tijdvak van de seconden dat de gyrus actief wordt en de oplossing gevonden wordt, het ‘aha moment’. Die ken je wel, toch?
Dat moment van optimaal creatief denken, om tot een oplossing of nieuw idee te komen, ligt dus vast in dat kleine deeltje in je brein – dat werkt met alfa golven.
EEG scan van alfa golven in je brein
En die alfa golven zijn de sleutel tot het ontluiken van creatief denken in je brein. Wat blijkt namelijk? Alfa golven zijn sterk verbonden met ontspanning. Als je creatief denkt, zoals tijdens het maken van een puzzel of tijdens het maken van muziek, verkeer je in een ontspannen staat waarbij je die alfa golven uitzendt.
Maar andersom werkt het ook!
Ben je in een ontspannen staat, dan maak je ruimte in je brein vrij voor creativiteit. De studenten in het onderzoek losten bijvoorbeeld 30% meer van de puzzels op toen ze alcohol op hadden – alcohol ontspant. Geen aanbeveling om dronken te worden voor je creativiteit, maar toegegeven: een biertje helpt.
Natuurlijk zijn er ook andere manieren waarop die alfa golven geactiveerd worden voor creatief denken door ontspanning: wandelen bijvoorbeeld, zoals Beethoven deed om zijn muziek te kunnen maken. Of je terugtrekken in een afgelegen hutje om nieuwe muziek te maken, zoals Dylan deed – net als een hoop collega muzikanten en andersoortige artiesten doen.
Terugtrekken en ontspannen ontluikt je creatief denken op z’n effectiefst.
Of zoals Lehrer het zegt:
“Het meest productieve wat je dan kunt doen, is het hele werk even vergeten.”
Maar hoe zit het dan met hard werken? Met koffie drinken in plaats van bier drinken voor creatief denken? Met zitten en beginnen, zoals vele creatievelingen ook aanraden? Met hard werken, in plaats van achterover leunen, om (creatief) werk gedaan te krijgen?
Inspanning boost creativiteit (met feeling-of-knowing)
De formule van een ander creatief grootmeester geldt zeker niettemin. Thomas Edison:
“Genialiteit is 1% inspiratie en 99% transpiratie.”
Om een creatieve taak gedaan te krijgen – een lastige puzzel oplossen, een artikel schrijven of een nieuw concept voor een klant bedenken – moet je óók gewoon gaan zitten en beginnen aan de taak. Als je het gevoel hebt dat je in de buurt van oplossing of idee zit, tenminste.
Het brein heeft namelijk nóg een ontzettend handig kenmerk, naast die ontspannen alfa golven voor creatief denken: ‘feeling-of-knowing’ genaamd in de psychologie.
Letterlijk vertaald: ‘een gevoel van weten’. En dat is ook wat het is. Zodra je met een probleem bezig bent dat een creatieve oplossing vereist, of een goed nieuw concept voor een klant wil neerzetten, gaat je brein aan het werk. Het bijzondere van feeling-of-knowing: zodra je in de buurt van de oplossing of van een goed idee komt, geeft je brein een seintje. Het geeft je dat gevoel dat je er bíjna bent! Dat aha-gevoel. Dát is het moment waarop de onderzoekers het breingebied achter de oren van de deelnemers zagen oplichten, 8 seconden voordat ze bij de oplossing van de puzzel waren. Hun feeling-of-knowing was geactiveerd.
Heb je dit gevoel tijdens het creatief denken, al is het maar vaag, blijf dan bezig waar je mee bezig was. Blijf denken, blijf werken, blijf bikkelen. Dit is het inspanningsgedeelte en het werpt z’n vruchten af.
Dus
- Ontspan je, als je het gevoel hebt dat je ‘vast’ zit of geen inspiratie hebt. Je brein creëert dan namelijk alfa golven. Die zijn nodig om tot creatieve inspiratie te komen. Alleen in die modus komt je brein tot goede ideeën, nieuwe inzichten en slimme oplossingen. Neem afstand van je werk, maak een wandeling, drink een ontspannend biertje. (Dit 1% van het werk.)
- Ga door met inspannen, als je het gevoel hebt dat je dichtbij een oplossing of idee zit. Dit is je brein dat je ‘feeling-of-knowing’ afgeeft. Werk door, drink koffie, transpireer. (99% van het werk.)
Probeer niks te forceren, is de belangrijkste les. Luister goed naar de golven en gevoelens die je brein afgeeft. Ga niet in een geforceerd kringetje bij elkaar zitten om tot een briljant idee te komen. Brainstormen werkt niet. Als er iets juist niet af te dwingen valt, dan is het namelijk creatief denken.
Hoe kan het bijvoorbeeld dat een bedrijf als Google zoveel creatief denken voor elkaar krijgt? Omdat ze niks afdwingen of top down managen. Ze creëren alleen de ideale omgeving en laten de werknemers verder vrij om tot hun creatieve aha-momenten en ideeën te komen.
Wat veel andere organisaties (fout) doen, is dit, volgens Lehrer:
“Bedrijven proberen het proces te micromanagen. Zij vertellen werknemers welke problemen er spelen, hoe ze die oplossen en binnen welke tijden dat moet gebeuren. De focus ligt op focussen. Geen bier in de middag, brainstorm meetings terwijl dat niet werkt, een verplichte werkplek. Al die dingen, met de beste bedoelingen, staan creatief denken in de weg.”
En nu?
Nu hoef je niet meteen een kantinebar te openen, maar je kunt wel voorstellen dat jullie op het werk iets losser met de regels omgaan.
- Misschien kun je wel eens op een andere plek gaan werken? Misschien kunnen jullie de brainstormmeetings afschaffen?
- Misschien kan in de avond werken een optie worden, omdat jij dan beter kunt ontspannen en dus (creatief) denken?
- Misschien kan het een normaal fenomeen worden dat mensen opstaan van hun werkplek om even naar buiten te gaan en afstand te nemen van hun taak – in plaats van een manager die je fronsend nakijkt wanneer je midden op de dag de deur uit loopt?
- Of, nog makkelijker, je past een paar oefeningen toe die die alfa-golven in je brein stimuleren. Mediteren, een wandelingetje buiten kantoor of op de juiste manier ademhalen (instant ontspanning!).
Doe in elk geval iets met al die wetenschap achter creatief denken en de alfagolven die het bevorderen als het even niet opschiet.
Want, zegt Lehrer:
“Creatief denken is altijd een goocheltruc geleken. Maar nu we eindelijk weten waar nieuwe ideeën vandaan komen, kunnen we er hopelijk meer van hebben. De wetenschap achter creativiteit kan ons creatiever maken.”
Wie zijn wij? | Training Snellezen, Geheugentechnieken & Mindmapping
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
